Spis treści
- r. pr. Joanna Polkowska-Sowa
- +48 22 243 34 75
- kancelaria@sowaip.pl
Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (GPSR) zacznie obowiązywać 13 grudnia 2024 r.
Zgodnie z GPSR przedsiębiorcy będą mieli szereg nowych obowiązków mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa produktów wprowadzanych na rynek UE przeznaczonych dla konsumentów. Firmy będą musiały między innymi określić swoją rolę w łańcuchu dostaw, dokonywać oceny ryzyka związanego z produktem, a także zapewnić procedury, które pozwolą na weryfikację półproduktów i odbiorców produktów gotowych.
GPSR jest aktem prawa unijnego, który nie wymaga transpozycji do prawa krajowego w drodze ustawy. Przepisy Rozporządzenia będą stosować się zatem do polskich i unijnych przedsiębiorców bezpośrednio. Przepisy GPSR będą miały pierwszeństwo przed przepisami Ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 222). Jest to bardzo ważne. Prace legislacyjne nad nową ustawą o ogólnym bezpieczeństwie produktów dopiero trwają, a sam projekt nie został jeszcze skierowany nawet do Sejmu. Oznacza to, że przez pewien czas będziemy musieli stosować bezpośrednio GPSR oraz już częściowo nieaktualną ustawę o ogólnym bezpieczeństwie produktów, której przepisy – w określonym zakresie – zostaną zastąpione przepisami nowego rozporządzenia. Prace legislacyjne związane z nową ustawą o ogólnym bezpieczeństwie produktów znajdują się pod LINKIEM
W celu dostosowania się do nowych regulacji podejmij następujące działania:
Zakres zastosowania
Rozporządzenie dotyczy wszystkich produktów konsumenckich wprowadzanych na rynek UE. Zgodnie z definicją:
„produkt” oznacza każdy przedmiot, połączony lub niepołączony z innymi przedmiotami, dostarczany lub udostępniany za wynagrodzeniem lub bez, w tym w ramach świadczenia usługi, który jest przeznaczony dla konsumentów lub którego konsumenci mogliby używać w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach, nawet jeżeli nie jest dla nich przeznaczony.
Nawet zatem jeżeli wydaje Ci się, że Twój produkt nie może być niebezpieczny, ale jest produktem przeznaczonym dla konsumentów lub może zostać wykorzystany przez konsumentów, mimo iż nie jest to jego zasadnicze przeznaczenie, to musisz spełniać wymagania, o których mowa w GPSR. Z drugiej strony, jeżeli produkty, którymi się zajmujesz nie mogą być samodzielnie lub w połączeniu zostać wykorzystane przez konsumentów to wówczas nie musisz stosować przepisów GPSR.
Zidentyfikuj także produkty podlegające przepisom sektorowym. Rozporządzenie ma zastosowanie do produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia się na rynku, w zakresie, w jakim prawo Unii nie zawiera mających taki sam cel przepisów szczególnych, które regulują bezpieczeństwo danych produktów. W przypadku gdy produkty podlegają szczególnym wymaganiom związanym z bezpieczeństwem nałożonym przez prawo Unii, Rozporządzenie ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do aspektów i ryzyk lub kategorii ryzyk nieobjętych tymi wymaganiami.
Rola Twojej firmy w łańcuchu dostaw
Ustal swoją rolę w łańcuchu dostaw. Rozporządzenie obejmuje swoim zakresem producentów, dystrybutorów, dostawców usług realizacji zamówień i importerów. Każdy z tych podmiotów ma inne obowiązki. GPSR przewiduje też szczególne obowiązki dla dostawców internetowych platform handlowych i upoważnionych przedstawicieli. Dowiedz się więcej na temat tego, kto ma jaką rolę w łańcuchu dostaw:
„producent” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedaje ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym;
Ważne! Jeżeli istotnie modyfikujesz produkt w sposób, który mógłby wpłynąć na zgodność z wymaganiami Rozporządzenia zostaniesz uznany za producenta. Ponadto, za producenta zostanie uznany podmiot, w przypadku gdy wprowadza do obrotu produkt pod swoim nazwiskiem, nazwą lub znakiem towarowym.
„importer” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadza do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego;
„dystrybutor” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która udostępnia produkt na rynku;
„dostawca usług realizacji zamówień” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która świadczy, w ramach działalności handlowej, co najmniej dwie z następujących usług: magazynowanie, pakowanie, adresowanie i wysyłanie produktów, nie będąc ich właścicielem, z wyłączeniem usług pocztowych zdefiniowanych w art. 2 pkt 1 dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 27 , usług doręczania paczek zdefiniowanych w art. 2 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/644 28 oraz wszelkich innych usług pocztowych lub usług transportu towarów;
„dostawca internetowej platformy handlowej” oznacza dostawcę usługi pośrednictwa wykorzystującej interfejs online, który umożliwia konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów zawieranych na odległość na sprzedaż produktów;
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów
Podmioty gospodarcze (tj. każdy podmiot w łańcuchu dostaw) mogą wprowadzać do obrotu lub udostępniać na rynku tylko produkty bezpieczne.
Zgodnie z definicją:
„produkt bezpieczny” oznacza każdy produkt, który w zwykłych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach używania, w tym w rzeczywistym czasie używania, nie stwarza jakiegokolwiek ryzyka lub jedynie minimalne ryzyko zgodne z jego używaniem, uważane za dopuszczalne i odpowiadające wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów.
W praktyce oznacza to dla firm, że każdy produkt konsumencki przed wprowadzeniem na rynek lub udostępnieniem na rynku powinien być oceniony pod kątem jego bezpieczeństwa. Rozporządzenie wymienia tu jedynie przykładowo czynniki, które muszą być wzięte pod uwagę w tym procesie, jak m.in. właściwości techniczne, skład, opakowanie, oddziaływanie na inne produkty, kategorie konsumentów (dzieci, seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami), wygląd produktu i inne.
GPSR wprowadza także istotne domniemanie – produkt uznaje się za zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa jeżeli jest zgodny z odpowiednimi normami europejskimi, lub ich częściami, w zakresie ryzyk i kategorii objętych tymi normami. W przypadku braku norm europejskich z pomocą mogą przyjść odpowiednie normy krajowe, o ile nie są sprzeczne z prawem unijnym. Jeżeli nie ma odpowiednich norm unijnych ani krajowych, przy ocenie bezpieczeństwa produktu uwzględnia się w szczególności następujące elementy (jeżeli są dostępne).
a) normy europejskie inne niż te, do których odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zgodnie z art. 10 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012;
b) normy międzynarodowe;
c) umowy międzynarodowe;
d) dobrowolne programy certyfikacji lub podobne ramy oceny zgodności przeprowadzanej przez osobę trzecią, w szczególności opracowane w celu wsparcia prawa Unii;
e) zalecenia Komisji lub wytyczne dotyczące oceny bezpieczeństwa produktu;
f) normy krajowe opracowane w państwie członkowskim, w którym udostępniany jest produkt;
g) aktualny stan wiedzy i technologii, w tym opinie uznanych organów naukowych i komitetów ekspertów;
h) obowiązujące w danym sektorze kodeksy dobrej praktyki w odniesieniu do bezpieczeństwa produktów;
i) uzasadnione oczekiwania konsumentów w odniesieniu do bezpieczeństwa;
j) wymagania bezpieczeństwa przyjęte przez Komisję.
Warto jednak wskazać, że sam obowiązek wprowadzania do rynek produktów bezpiecznych nie jest nowy. Odpowiednie regulacje znajdują się już w Ustawie z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 222). GPSR zmienia jednak podejście do oceny bezpieczeństwa produktu.
Szczegółowe obowiązki dla firm wynikające z GPSR
Obowiązki podmiotów gospodarczych różnią się w zależności od tego jaką rolę mają w łańcuchu dostaw produktów konsumenckich. Niezależnie jednak od roli firmy w łańcuchu dostaw musi ona wprowadzić wewnętrzne procesy dotyczące bezpieczeństwa produktów, które umożliwią jej spełnienie wymagań GPSR.
Rozporządzenie osobno reguluje obowiązki dla producentów (i upoważnionych przedstawicieli – jeżeli zostają wyznaczeni), importerów, dystrybutorów i dostawców internetowych platform handlowych.
Naczelną rolę w łańcuchu dostaw zajmują producenci. To oni jako podmioty od których zaczyna się życie produktu przeznaczonego dla konsumentów, muszą spełnić podstawowe wymagania w zakresie analizy ryzyka związanego z produktem, sporządzenia dokumentacji technicznej, odpowiedniego oznaczenia produktu, muszą zapewnić instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa, a także odpowiednie procedury na wypadek gdyby okazało się, że produkt nie jest bezpieczny. Szczegółowo omówiliśmy obowiązki producentów w wpisie pod LINKIEM.
Kolejną grupą są importerzy. To oni – wprowadzając do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego – zapewniają, aby produkt był zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa oraz aby producent spełnił wymagania dotyczące sporządzenia analizy ryzyka i dokumentacji technicznej, produkty były oznaczone numerem typu, partii lub serii, lub inne elementy umożliwiające ich identyfikację, a także dane identyfikujące producentów. Importerzy nie mogą wprowadzać do obrotu produktów, jeżeli nie będą one zgodne z określonymi obowiązkami nałożonymi na producentów. Niezależnie od tego importerzy muszą zadbać o właściwe oznaczenie produktów, dołączenie odpowiednich instrukcji, i in.
Dystrybutorzy weryfikują, czy producent oraz importer (w stosownych przypadkach) spełnili wymagania wynikające dla nich z konkretnych przepisów Rozporządzenia. Dystrybutorzy muszą zadbać między innymi o to aby produkty były oznaczone numerem typu, partii lub serii, lub inne posiadały inne elementy umożliwiające ich identyfikację, a także dane identyfikujące producentów i importerów. Dystrybutor sprawdza także, czy – w stosownych przypadkach – do produktu zostały załączone odpowiednie instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa. Wymaganie to nie ma zastosowania w przypadku, gdy produkt może być używany bezpiecznie i w sposób zamierzony przez producenta bez takich instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa. Dystrybutor nie może udostępnić produktu na rynku, jeżeli produkt będzie niebezpieczny lub nie będzie spełniał określonych wymagań, które GPSR stawia dla producentów i importerów.
GPSR wprowadza także obowiązki w przypadku sprzedaży na odległość. W przypadku gdy podmioty gospodarcze udostępniają produkty na rynku w internecie lub w inny sposób na odległość, oferta tych produktów musi zawierać w sposób jasny i widoczny określone w Rozporządzeniu informacje.
Niezależnie od tego Rozporządzenie wprowadza bardzo szczegółowe obowiązki dla dostawców platform internetowych. Obowiązki te zostały określone w art. 22 GPSR.
Podsumowanie
Rozporządzenie 2023/988 zacznie obowiązywać już 13 grudnia 2024 r. Wprowadza ono bardzo dużo nowych, szczegółowych obowiązków, które muszą być uwzględnione w prowadzeniu biznesu.
Sposób skonstruowania tych obowiązków przez unijnego prawodawcę stwarza duże wyzwanie dla firm, które muszą wprowadzić istotne zmiany w swoich procesach produkcyjnych, importowych czy sprzedażowych.
Jeżeli potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej w tym zakresie skontaktuj się z naszą Kancelarią. Mamy duże doświadczenie w implementacji nowych regulacji unijnych.
1 Comment
Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów
[…] Rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów – jakie obowiązki prawne dla&… […]